Ngày 24/3, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì hội nghị Hội nghị trực tuyến toàn quốc với doanh nghiệp Nhà nước (DNNN) về “Tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động nhằm huy động nguồn lực của DNNN trong phát triển kinh tế - xã hội (KT-XH)”. Tham dự hội nghị có các Phó Thủ tướng Chính phủ: Lê Minh Khái, Lê Văn Thành; đại diện lãnh đạo các Bộ, ngành, cơ quan, đơn vị Trung ương.
Tại điểm cầu Bắc Giang, Chủ tịch UBND tỉnh Lê Ánh Dương chủ trì hội nghị; cùng dự có đại diện lãnh đạo các sở, ngành, cơ quan, đơn vị của tỉnh.
Quang cảnh hội nghị tại điểm cầu Trung ương. Ảnh: VGP
Tập trung tháo gỡ những điểm nghẽn trong cơ chế, chính sách đối với khu vực doanh nghiệp nhà nước
Phát biểu khai mạc hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh, hiện nay, Chính phủ và các Bộ, ngành, địa phương đang thực hiện hiệu quả mục tiêu kép “Thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch Covid-19”, tạo nền tảng phục hồi nhanh, phát triển KT-XH bền vững.
DNNN vẫn giữ vị trí then chốt và là một lực lượng vật chất quan trọng của kinh tế nhà nước, góp phần quan trọng ổn định kinh tế vĩ mô và thúc đẩy phát triển KT-XH của đất nước. Vì vậy, nhiệm vụ đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động của DNNN luôn được Đảng, Nhà nước quan tâm và được xác định là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của các cấp, các ngành trong việc triển khai các Nghị quyết của Đảng.
Để thúc đẩy DNNN phát triển bền vững, phát huy được thế mạnh, tiềm năng, Hội nghị lần này Chính phủ sẽ tập trung lắng nghe và làm rõ những vướng mắc, khó khăn mà DNNN đang phải đối mặt để giải quyết vấn đề, nhất là những điểm nghẽn trong triển khai Quyết định số 360/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Đề án “Cơ cấu lại DNNN, trọng tâm là tập đoàn kinh tế, tổng công ty Nhà nước giai đoạn 2021-2025”.
Chính phủ cùng với các Bộ, ngành, đơn vị, địa phương cũng sẽ tập trung thảo luận tháo gỡ những điểm nghẽn trong cơ chế, chính sách đối với khu vực DNNN; bàn các giải pháp để khơi thông nguồn lực của khu vực DNNN, vì hiện nay DNNN có nhiều nguồn lực để phát triển nhưng chưa sử dụng hiệu quả, kết quả chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế.
Thủ tướng Chính phủ cũng lưu ý, trong bối cảnh quốc tế, trong nước với nhiều biến động khó lường, đại dịch Covid-19 vẫn còn diễn biến khó lường, tranh chấp thương mại giữa các nước lớn, xung đột chính trị, sự phát triển nhanh của cách mạng công nghiệp 4.0, ứng phó với biến đổi khí hậu… sẽ tác động nhiều mặt đến năng lực sản xuất kinh doanh, sức cạnh tranh và sự phát triển của cộng đồng doanh nghiệp nói chung và các DNNN nói riêng. Vì vậy, Thủ tướng yêu cầu các đại biểu thảo luận, đưa ra các kế hoạch, nhiệm vụ, giải pháp hết sức cụ thể cho từng Bộ, ngành và địa phương, từng tập đoàn, tổng công ty, DNNN để có nhận thức đúng đắn, giải pháp phù hợp và hành động quyết liệt, hiệu quả.
Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng báo cáo về tình hình tái cơ cấu DNNN. Ảnh: VGP
Tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, đến đầu năm 2021, Việt Nam còn khoảng gần 500 doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ và hơn 300 doanh nghiệp có vốn góp của Nhà nước. Các doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước đang nắm giữ, mặc dù chỉ chiếm khoảng 0,08% số doanh nghiệp nhưng lại nắm giữ nguồn lực lớn của nền kinh tế.
Hiện nay, nếu không tính các doanh nghiệp quốc phòng, an ninh và nông, lâm nghiệp, cả nước có 94 DNNN quy mô lớn gồm: 9 tập đoàn kinh tế, 67 tổng công ty nhà nước, 18 công ty hoạt động theo mô hình nhóm công ty mẹ - công ty con.
Tính riêng các doanh nghiệp 100% vốn nhà nước, mặc dù chỉ chiếm một tỷ lệ nhỏ trong nền kinh tế (khoảng 0,08% số doanh nghiệp hoạt động tại thời điểm 31/12/2020) nhưng lại nắm giữ nguồn lực lớn của nền kinh tế; trong đó, chiếm khoảng 7% tổng tài sản và 10% vốn chủ sở hữu của toàn bộ doanh nghiệp trên thị trường, chiếm khoảng 25,78% tổng vốn sản xuất, kinh doanh và 23,4% giá trị tài sản cố định và đầu tư tài chính dài hạn của các doanh nghiệp đang hoạt động có kết quả sản xuất.
Nhiều DNNN đã xây dựng được các thương hiệu sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ có uy tín, có ảnh hưởng lớn trong khu vực và quốc tế về nhiều lĩnh vực như dịch vụ viễn thông, dịch vụ vận tải, cảng biển và logistic…
Mục tiêu tái cơ cấu DNNN đến năm 2025, cả nước sẽ cơ bản hoàn thành việc sắp xếp lại, chuyển đổi sở hữu khối DNNN. Bảo đảm nguồn thu từ cơ cấu lại doanh nghiệp nộp ngân sách Nhà nước trong giai đoạn 2021-2025 ít nhất 248.000 tỷ đồng. Trong đó, ngân sách Trung ương là 200.000 tỷ đồng, ngân sách địa phương là 48.000 tỷ đồng, theo Nghị quyết số 23/2021/QH15 của Quốc hội về kế hoạch tài chính 5 năm quốc gia và kế hoạch vay, trả nợ công 5 năm giai đoạn 2021-2025.
Chủ tịch UBND tỉnh Lê Ánh Dương chủ trì hội nghị tại điểm cầu tỉnh Bắc Giang.
Trên địa bàn tỉnh Bắc Giang, hiện nay có tổng số 12 DNNN do tỉnh quản lý. Trong đó có 05 công ty TNHH một thành viên nhà nước nắm 100% vốn điều lệ (01 công ty xổ số, 02 công ty khai thác công trình thủy lợi và 02 công ty lâm nghiệp) và 07 DNNN nắm giữ trên 50% vốn.
Các DNNN thuộc tỉnh quản lý đều là doanh nghiệp nhỏ và vừa, hoạt động chủ yếu lĩnh vực công ích, an sinh xã hội. Tỉnh thường xuyên chỉ đạo các cơ quan rà soát, sắp xếp, cơ cấu tinh gọn tổ chức bộ máy quản lý DNNN đảm bảo phù hợp với điều kiện thực tế, phát huy hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. Đồng thời, tích cực đôn đốc các DNNN tổ chức thực hiện công bố thông tin doanh nghiệp theo đúng quy định của Nghị định số 47/2021/NĐ-CP ngày 01/4/2021 của Chính phủ.
Ngoài ra, tỉnh Bắc Giang còn 07 doanh nghiệp có vốn Nhà nước nhưng tỷ lệ sở hữu thấp, các đơn vị này đã có kế hoạch thoái toàn bộ vốn nhưng còn nhiều vướng mắc trong triển khai thực hiện nên việc thoái vốn nhà nước còn chưa hoàn thành mục tiêu đề ra. Nguyên nhân thoái vốn nhà nước chậm, khó thực hiện là do còn phụ thuộc lớn vào cơ cấu cổ đông, thực trạng doanh nghiệp; tỷ lệ vốn sở hữu của cổ đông nhà nước quá nhỏ làm giảm sự hấp dẫn của phần vốn nhà nước...
Các đại biểu dự hội nghị tại điểm cầu UBND tỉnh Bắc Giang.
Thảo luận tại hội nghị, ý kiến các đại biểu nêu, DNNN quy mô lớn chưa thể hiện rõ vai trò nổi bật trong việc dẫn dắt, tạo động lực, mở đường, hướng dẫn, thúc đẩy các thành phần khác phát triển, thúc đẩy liên kết chuỗi giá trị gia tăng. Việc tham gia bảo đảm cân đối, ổn định nền kinh tế vĩ mô chưa rõ. Mặc dù DNNN chiếm thị phần lớn nhưng chưa quan tâm đầu tư vào các ngành, lĩnh vực có ảnh hưởng quyết định đến việc tạo động lực, hỗ trợ nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế và của khu vực doanh nghiệp Việt Nam….
Qua đó, các đại biểu kiến nghị thời gian tới Chính phủ cần có chính sách quản lý riêng đối với DNNN quy mô lớn; không nên đánh đồng chính sách áp dụng cho các doanh nghiệp thực hiện nhiệm vụ công ích, quy mô nhỏ tại các địa phương với chính sách quản lý đối với DNNN quy mô lớn có vai trò quan trọng trong các ngành, lĩnh vực trụ cột của nền kinh tế.
Đối với DNNN quy mô lớn, cần phải xây dựng và xác định rõ định hướng, giao nhiệm vụ, sứ mệnh cho DNNN trong thực hiện phát triển KT-XH. Đồng thời cần gắn chiến lược phát triển ngành, lĩnh vực với chiến lược phát triển của DNNN để tận dụng những cơ hội phát triển... Khuyến khích các DNNN chuyển đổi mô hình phát triển hướng tới sử dụng năng lượng sạch, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, phát triển bền vững.
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính phát biểu tại hội nghị. Ảnh: VGP
Nâng cao tính tự chủ, tạo không gian sáng tạo, phát triển cho các DNNN
Kết luận hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đánh giá cao các ý kiến tham luận của các đại biểu Bộ, ngành, cơ quan, đơn vị Trung ương và địa phương. Thủ tướng đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư tiếp thu ý kiến hoàn thiện báo cáo và tham mưu ban hành các văn bản cần thiết để tháo gỡ khó khăn cho các DNNN.
Thông qua các ý kiến của các đại biểu tại hội nghị, Thủ tướng Chính phủ cho rằng có nhiều nội dung trăn trở cần được giải quyết cho các DNNN. Trong đó, các Bộ, ngành, cơ quan, đơn vị Trung ương phải làm thế nào để DNNN phát triển tương xứng với tiềm năng, thế mạnh. DNNN cũng phải trả lời được câu hỏi thời gian tới sẽ lớn mạnh ra sao? làm gì để áp dụng công nghệ 4.0 tại các DNNN?...
Thủ tướng Chính phủ khẳng định đất nước muốn phát triển phải có doanh nghiệp phát triển, trong đó có DNNN. Trong năm 2021 vừa qua, kinh tế của cả nước gặp rất nhiều khó khăn song DNNN đã làm tốt sứ mệnh phát triển, đóng góp cho ngân sách nhà nước.
Nhấn mạnh DNNN là vật chất quan trọng trong phát triển KT-XH, Thủ tướng cho rằng Nhà nước luôn tạo ra môi trường, “hệ sinh thái” phù hợp bằng cơ chế, chính sách, bằng sự chia sẻ, nhất quán; đồng thời trân trọng những gì DNNN làm được qua các thời kỳ. Do đó, vai trò quản lý của Nhà nước với doanh nghiệp là mối quan hệ biện chứng, khó tách biệt. Thời gian trước đây, có những lúc Nhà nước quản lý lỏng lẻo dẫn đến nhiều bài học kinh nghiệm về đổi mới tư duy trong lãnh đạo quản lý đối với sự phát triển của DNNN.
Những năm gần đây, Đảng và Nhà nước tích cực đổi mới tư duy trong cách lãnh đạo, chỉ đạo thì DNNN cũng phải tích cực phát huy nội lực, chủ động bứt phá để tham gia phát triển KT-XH của đất nước. DNNN phải coi đây là việc làm quan trọng để tiếp tục đổi mới và phát triển.
Thủ tướng Chính phủ tiếp tục chỉ rõ, mặc dù sứ mệnh của doanh nghiệp với Nhà nước có sự khác biệt (Nhà nước đóng vai trò quản lý; còn doanh nghiệp là chủ thể của quá trình sản xuất), song lại có sự hòa quyện (Nhà nước tạo ra hệ sinh thái, môi trường để khuyến khích tạo động lực cho DNNN, còn DNNN dự trên nền tảng của hệ sinh thái đó tiếp tục chủ động, bứt phá để tạo ra sự phát triển).
Do đó, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các Bộ, ngành, địa phương cần phải thay đổi, phát huy tính chủ động trong thực hiện vai trò đại diện chủ sở hữu để thực hiện giám sát doanh nghiệp; không can thiệp vào quá trình điều hành, quản trị kinh doanh tại doanh nghiệp.
Chia sẻ những khó khăn phải vượt qua và những đóng góp tích cực của DNNN trong thời gian qua, Thủ tướng Chính phủ đề nghị DNNN cần tiếp tục nêu cao tinh thần, trách nhiệm, cùng tham gia sứ mệnh gánh vác kinh tế với Chính phủ trong giai đoạn phát triển mới. Trong đó, DNNN phải góp phần đắc lực vào xây dựng thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN, dựa trên mối quan hệ biện chứng giữa doanh nghiệp với Nhà nước.
Thủ tướng Chính phủ cũng mong muốn thời gian tới các DNNN cần tiếp tục đóng vai trò tiên phong trong áp dụng khoa học kỹ thuật và ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động sản xuất kinh doanh; tiếp tục tương trợ lẫn nhau, xây dựng và phát huy tính văn hóa trong các DNNN trên cơ sở định hướng XHCN.
Kế thừa phát huy những kết quả đạt được, DNNN cần tiếp tục phát triển nhanh, bền vững và có tính đột phá. Trong đó, trọng tâm vào xây dựng thương hiệu, cải tiến lao động, nâng cao thu nhập cho người lao động, nâng cao chất lượng sản phẩm,… phấn đấu tăng trưởng năm sau cao hơn năm trước.
Ngoài 8 nhiệm vụ, giải pháp của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu cả hệ thống chính trị phải chung tay xây dựng “hệ sinh thái” doanh nghiệp tạo môi trong sạch, lành mạnh, cạnh tranh bình đẳng, trách nhiệm nghĩa tình, không có tham nhũng, tiêu cực, phù hợp với định hướng kinh tế thị trường và giá trị nhân văn của dân tộc.
Nâng cao vai trò vị trí của DNNN trong phát triển kinh tế, đảm bảo tính độc lập tự chủ của DNNN trong phát triển KT-XH định hướng XHCN, từ đó xây dựng khát vọng phát triển đối với các DNNN. Cùng đó, tiếp tục đổi mới cơ chế, chính sách, tăng cường phân cấp phân quyền để nâng cao tính tự chủ cho các DNNN, tạo không gian sáng tạo, phát triển cho các DNNN.
Chính phủ, Bộ, ngành, địa phương phải có cơ chế đặt hàng đối với các DNNN nhằm nâng cao trách nhiệm của DNNN, từ đó huy động nguồn lực của DNNN để phát triển kinh tế.
Thủ tướng Chính phủ cũng yêu cầu các Bộ, ngành liên quan tiếp tục nêu cao vai trò quản lý, đánh giá, lựa chọn cán bộ lãnh đạo trong các DNNN; nâng cao vai trò, năng lực lãnh đạo của đội ngũ cán bộ trong các DNNN nhằm thích ứng linh hoạt trong điều kiện phát triển KT-XH hiện nay; coi trọng công tác giám sát kiểm tra, phòng chống tham nhũng, lãng phí tiêu cực trong các DNNN.
Tiếp tục đầu tư xây dựng thương hiệu cho các DNNN và đẩy mạnh hoạt động quảng bá, truyền thông. Tập trung giải quyết các tồn đọng kéo dài nhiều năm tại các DNNN, làm sạch môi trường DNNN tạo điều kiện để bước vào giai đoạn phát triển mới.
Các Bộ, ngành Trung ương căn cứ vào chức năng, nhiệm vụ tiếp tục hoàn thiện các cơ chế, chính sách để tạo điều kiện cho các DNNN tiếp tục đổi mới và phát triển./.
Theo bacgiang.gov.vn